Alcohol en geheugenstoornissen
Als je veel alcohol drinkt ga je steeds slechter te presteren op geheugentests. Dit is ook voor jongeren het geval. Er wordt eveneens slechter gepresteerd op tests die leervermogen en ruimtelijk inzicht meten.
Er wordt onderscheid gemaakt tussen het korte- en lange termijn geheugen. Het korte termijn geheugen slaat tijdelijk alle informatie op die we gedurende de dag ontvangen. Onbelangrijke informatie wordt vergeten, belangrijke informatie wordt overgebracht naar het lange termijn geheugen.
Overmatig alcoholgebruik heeft vooral een negatief effect op het korte termijn geheugen, maar soms ook op het lange termijn geheugen.
Black-outs
- Een avond teveel drinken kan tot gevolg hebben dat informatie van het korte termijn geheugen niet doorgegeven wordt aan het lange termijn geheugen. Dit noemt men een black out. Je weet niet meer (of slechts gedeeltelijk) wat je gedaan of gezegd hebt, je weet niet meer hoe je thuis gekomen bent, enz.
- Als je regelmatig black outs hebt, dan is dit een teken dat je iets aan je drinkgewoontes moet veranderen. Black outs zijn immers een licht vergiftigingsverschijnsel, wat betekent dat je hersenen telkens een zware klap krijgen. Regelmatig black outs hebben is dus schadelijk voor je hersenen.
- Als je dikwijls thuis drinkt, is het mogelijk dat je niet eens weet dat je black outs hebt. Geheugenstoornissen zijn immers minder opvallend als je in een vertrouwde omgeving blijft en er geen contact is met buitenstaanders.
Algemene geheugenstoornissen
- Overmatig alcohol drinken verhoogt de kans op geheugenstoornissen in het algemeen. Dus zowel op het korte- als op het lange termijn geheugen.
- Niet alleen je geheugen gaat achteruit, ook het denken wordt vertraagd, de ruimtelijke oriëntering vermindert en je kan je minder goed aanpassen aan nieuwe situaties. Globaal gezien kan gesteld worden dat je intelligentie vermindert.
- De algemene achteruitgang van het geheugen heeft o.a. te maken met een verminderde opname van vitamine B1 door het lichaam. Normaal krijgen mensen voldoende vitamines binnen via de voeding. Het alcoholgebruik zelf vermindert de opname van vitamine B1. Als daar bovenop komt dat de voeding wat verwaarloosd wordt (zoals bij veel zware drinkers het geval is), dan kan er een ernstig B1 vitamine-tekort ontstaan met sterke vergeetachtigheid tot gevolg. Vitamine B1 (Thiamine) kan door de huisarts voorgeschreven worden om deze symptomen te voorkomen of te verhelpen. Tekort aan vitamine B1, kan ook aanleiding geven tot zenuwontstekingen.
- Geheugenproblemen kunnen zich herstellen bij toediening van vitamine B1 én wanneer het alcoholgebruik sterk vermindert of stopt. Soms is de hersenbeschadiging echter te ernstig en zijn de geheugenstoornissen onomkeerbaar.
- Zie ook: Alcohol en de hersenen
Korsakov syndroom
Jarenlang overmatig drinken, zeker in combinatie met vitamine B1-tekorten, kan leiden tot onomkeerbare hersenbeschadiging. De meest ernstige vorm is het 'Korsakov syndroom'.
- Het Korsakov syndroom is te vergelijken met dementie en heeft volgende kenmerken:
- ernstige stoornissen in het korte termijn geheugen, waarbij recente informatie niet langer opgeslagen wordt
- stoornissen in het lange termijn geheugen, waarbij herinneringen die langer geleden zijn nog het best bewaard blijven
- desoriëntatie in tijd en plaats, waarbij men dikwijls niet meer weet waar men is en welke dag het is
- stemmingsstoornissen, zoals depressie en angst- of paniekaanvallen, soms ook euforische episodes
- onvermogen om te kunnen plannen en doelgericht te handelen
- passiviteit en lusteloosheid
- Bij 20% van de mensen met het Korsakov syndroom is er een sterke verbetering mogelijk wanneer het alcoholgebruik stopt. Zeker wanneer er vitamine B1 toegediend wordt en er gestructureerde begeleiding is. Bij ongeveer 20% treedt er echter geen, of slechts geringe verbetering op. De grootste groep ligt hiertussen in: ze vertoont enige verbetering maar blijft 'restverschijnselen' vertonen.
- Verder blijven drinken leidt tot alcoholdementie. In dat geval wordt ook het lange termijn geheugen verstoord en nemen de intellectuele vaardigheden verder af.
- Omdat vitamine B1-tekort een grote rol speelt is het sterk aan te raden dat zware drinkers (ook wanneer ze nog aan het drinken zijn) regelmatig deze vitamines toegediend krijgen. Voorkomen dat de voeding verwaarloosd wordt is ook een belangrijk aandachtspunt in het kader van 'harm reduction'.