Vrouwen en alcohol
Reeds enkele jaren zijn vrouwen op gebied van alcoholgebruik aan een 'inhaalbeweging' bezig en drinken ze opvallend meer en frequenter dan vroeger. Deze ontwikkeling loopt gelijk met het feit dat vrouwen meer toegang gekregen hebben tot mannelijke 'privileges' (zoals werk, eigen inkomen en ontspanning buitenshuis). Langs de positieve kant bekeken is alcoholgebruik immers een sociale bezigheid van 'vlotte en sympathieke levensgenieters'. En veel vrouwen willen hierbij niet achter blijven.
Zijn er echter verschillen tussen mannen en vrouwen wanneer het gaat om 'te veel drinken' of 'problematisch drinken'? Enerzijds niet, omdat het bij beiden gaat om een gewoontevorming die uit de hand loopt. Anderzijds soms wel, omdat:
- vrouwen lichamelijk anders reageren op alcohol,
- de wijze van drinken kan verschillen,
- het drinken een andere 'functie' of betekenis kan hebben.
Lichamelijke verschillen
Vrouwen zijn sneller en meer onder invloed van een zelfde hoeveelheid alcohol dan mannen. Overmatig drinken zal bij vrouwen ook sneller tot lichamelijke schade lijden (o.a. aan de lever). Daarnaast blijken vrouwen ook sneller lichamelijk van alcohol afhankelijk te kunnen worden dan mannen.
Lees hier meer over deze verschillen tussen mannen en vrouwen
De wijze van drinken
Vaak treedt bij vrouwen een ander drinkpatroon op dan bij mannen. Dit wil niet zeggen dat dit bij alle drinkende vrouwen het geval is.
'Stille drinkers'
- Een vrouw die regelmatig 'te veel' drinkt wordt meestal nog steeds anders beoordeeld dan een man. Bij mannen wordt het gemakkelijker geaccepteerd, bij vrouwen wordt het sneller veroordeeld. Vrouwen hebben zodoende meer redenen om hun (te veel) drinken sneller te gaan verbergen. Maar ook om langer te wachten vooraleer hulp in te roepen.
- Dat wil niet zeggen dat mannen geen pogingen ondernemen om hun (overmatig) drinken te verstoppen, maar vrouwen blijken er over het algemeen beter in te lukken. Dat is zeker het geval wanneer het over thuiswerkende vrouwen gaat, waarbij er minder sociale controle is. Over het algemeen lukt het hen ook makkelijker want ze veroorzaken minder zichtbare maatschappelijke problemen dan mannen.
- Een bijkomende reden waarom vrouwen hun drinken meer proberen te verbergen is het feit dat ze dikwijls meer gebukt gaan onder schaamte- en schuldgevoelens. Dit speelt zeker een rol wanneer ze kinderen hebben en ze zich voelen falen in hun rol als moeder.
- Het verborgen drinken, dikwijls wanneer vrouwen alleen thuis zijn, kan ook sociaal isolement in de hand werken. Op zijn beurt dikwijls een aanleiding om meer te gaan drinken...
'Regelmatige drinkers'
- Doorgaans zullen overmatig drinkende vrouwen 'regelmatiger' drinken dan mannen. Uitschieters met zware dronkenschap komen minder vaak voor. Hierbij kan een dagelijks 'rantsoen' hen lange tijd toelaten om routinewerk uit te voeren, zeker als het om huishoudelijk werk gaat.
- Het komt ook nogal eens voor dat vrouwen van overmatig drinkende mannen, geleidelijk gaan meedrinken met hun partner. Dit om zich aan te passen, 'op dezelfde golflengte te komen', ruzie te vermijden of 'om het aan te kunnen'. Ook in dit geval bestaat de kans dat de vrouw een 'regelmatig' drinkpatroon krijgt, waarbij ze zelf zelden echt dronken is. Na verloop van tijd kan het 'dagelijkse rantsoen' echter wel beginnen toenemen...
- Opvallend is ook dat uit een aantal onderzoeken blijkt dat de hoogste alcoholconsumptie bij mannen voorkomt rond 18-19 jaar, bij vrouwen rond de leeftijd van 27 jaar.
Alcohol en medicatie
- We kunnen verder nog vermelden dat vrouwen, méér dan mannen, overmatig drinken blijken te combineren met medicatiegebruik of -misbruik. Dit zou te maken hebben met het feit dat te veel drinken dikwijls gepaard gaat met zogenaamde 'alcoholgerelateerde problemen', zoals: lichamelijke klachten, slaapstoornissen, angstgevoelens, hyperventilatie, depressie e.d.
- Vrouwen zouden met deze alcoholgerelateerde problemen sneller naar de huisarts stappen, zonder hun drankprobleem te vermelden. Artsen schrijven dan relatief gemakkelijk psychofarmaca voor, zonder stil te staan bij eventuele alcoholproblemen.
De betekenis van het drinken
Het drinken van vrouwen kan verschillende betekenissen hebben, naargelang de functie die alcohol voor hen vervult (of lijkt te vervullen). Psychologe Carien Karsten maakte in dit verband onderscheid tussen vier strategieën die vrouwen kunnen toepassen om met problemen om te gaan, en waarbij alcohol een belangrijke plaats inneemt.
1. De aanpassingsstrategie
- Deze werkwijze staat voorop bij vrouwen die eigenlijk ontevreden zijn over hun manier van leven, maar die toch vinden dat ze het moeten 'uithouden'. Alcohol is hierbij een soort 'zoethoudertje' dat zou moeten helpen om zich aan te passen, kalm te blijven en de situatie te kunnen verdragen.
- De onvrede kan te maken hebben met een onbevredigende relatie. Veel meer dan mannen verwijzen vrouwen naar relatieproblemen als startpunt van hun alcoholprobleem (mannen verwijzen eerder naar stress op hun werk).
- Soms gaat het over een rolpatroon waar een vrouw zich in gevangen voelt. Zoals de thuiswerkende vrouw die zich gevangen voelt 'tussen vier muren'. Of de vrouw die carrière wil maken op het werk, maar ondervindt dat ze tweemaal zo hard haar best moet doen dan haar mannelijke collega's. Of de vrouw die werk en huishouden wil combineren en die zich over de ganse lijn overbelast voelt.
2. De performance-strategie
- In dit geval wordt er gedronken om zich een houding te geven of om aan een bepaald imago te kunnen voldoen.
- Alcohol heeft naast de psychische effecten immers ook een symboolfunctie: het staat voor stoerheid, kameraadschap, avontuur en plezier maken. Dit is zeker zo voor mannen, maar ook voor sommige vrouwen. Vooral bij vrouwen die een 'mannenberoep' uitoefenen is drinken soms een middel om door de mannelijke collega's als gelijke te worden aanvaard.
- Voor sommige vrouwen kan drinken ook een soort 'vechtstrategie' zijn, een middel om te durven rebelleren en protesteren. Aangezien excessief drinken van vrouwen eerder beschouwd wordt als 'normoverschrijdend' of 'onfatsoenlijk' gedrag, biedt het dus ook de mogelijkheid om zich via alcoholgebruik meer te profileren, zich te verzetten, of aandacht te vragen.
3. De verdovingsstrategie
- Hierbij wordt alcohol gebruikt om niet te hoeven voelen of om zich niets te herinneren. M.a.w. alcohol wordt een vluchtmiddel.
- Dikwijls gaat het hierbij om onverdraaglijke en pijnlijke gevoelens die verbonden zijn met traumatische ervaringen zoals: mishandeling, verwaarlozing en seksueel misbruik.
- Uit een aantal onderzoeken blijkt bijvoorbeeld dat een zeer groot aantal vrouwen met alcoholproblemen seksueel misbruik hebben meegemaakt in hun jeugd. De cijfers die in dit verband worden genoemd variëren van 12 tot 67%, wat toch betekent dat volgens bepaalde onderzoeken de helft of méér van de vrouwen met verslavingsproblemen ook seksueel misbruikt werden.
4. De roesstrategie
- Hier wordt vooral de roes gezocht, wat niet altijd hoeft te betekenen dat iemand stomdronken wil worden. Het gaat eerder om het "weg zijn" uit de alledaagsheid en de controle mogen verliezen. Alcohol wordt dan gebruikt om gewenste gevoelens, waar anders weinig of geen ruimte voor is, toe te laten.
- De roes wordt soms ook opgezocht in de hoop zich 'vrijer' te voelen en sociale contacten vlotter te laten verlopen.
- Door sommige vrouwen wordt deze strategie ook toegepast om gemakkelijker seksuele contacten te kunnen hebben met hun partner. Dit geldt o.a. voor vrouwen die traumatische seksuele ervaringen kenden. Een paar glazen alcohol kunnen dan voor enige ontspanning zorgen.
We willen hierbij opmerken dat de bovenstaande 'strategieën' wat extreem worden voorgesteld bij wijze van voorbeeld. In werkelijkheid komen er heel wat mengvormen voor. Je kan bijvoorbeeld de ene keer met het glas in de hand mee de stemming maken op een feestje, en de andere keer thuis alleen de eenzaamheid verdrinken. Er is dus niet 'één ware reden' waarom een bepaalde vrouw te veel drinkt.