Terug

ADHD en alcohol

Voor mensen met ADHD wordt het aangeraden extra alert te zijn met alcohol en ander druggebruik. Het risico om problemen te krijgen met dit gebruik is immers voor iemand met ADHD veel groter dan voor anderen.

Volgens onderzoek zouden tussen de 17% en 45% van mensen met ADHD alcoholproblemen ontwikkelen. ADHD kan  daarenboven de overgang van matig middelengebruik naar problematisch gebruik versnellen. Er blijkt hierbij een samenhang te zijn met de typische kenmerken van ADHD.

Wat is ADHD?

'Attention-Deficit Hyperactivity Disorder' (ADHD) wordt gekenmerkt door een aandachtstekortstoornis, hyperactiviteit en impulsiviteit. Het komt ook voor zonder hyperactiviteit en wordt dan ADD genoemd.

Voor het 7de levensjaar komen de symptomen tot uiting op tenminste 2 leefgebieden (bijvoorbeeld op school en thuis). De kenmerken van ADHD zijn voortdurend aanwezig en komen dus niet enkel in periodes voor. 

ADHD verdwijnt niet tijdens de volwassenheid, maar de symptomen kunnen wel verminderen of op een andere manier tot uiting komen. Vaak hebben volwassenen met ADHD geleerd hoe ze beter met rusteloosheid en onoplettendheid kunnen omgaan. Naar schatting komt ADHD voor bij 2 tot 5% van de volwassenen.

Kenmerken bij volwassenen kunnen zijn:

• Onoplettendheid:
  • snel afgeleid zijn
  • moeilijk iets afwerken
  • ongestructureerd te werk gaan of alles teglijk willen doen
  • problemen met details
  • dingen kwijt geraken en vergeetachtig zijn
• Hyperactiviteit:
  • overmatige bewegingsdrang wordt meestal onderdrukt, maar kan zich uiten via 'friemelen', tikken met de voeten, veel en luid praten,...
  • voortdurende rusteloosheid en ongeduld
• Impulsiviteit:
  • overhaast handelen, zonder nadenken
  • verlangen naar onmiddellijke beloningen (zoals impulsief kopen, middelengebruik, gokken,...)
  • sociaal opdringerig kunnen zijn

Met ADHD ben je dus minder goed in staat om prikkels te filteren. Dat kan in een wereld die steeds meer prikkels biedt, vaker problemen opleveren. Zowel op schoolleeftijd, als tijdens het volwassen leven: leerproblemen, frequente conflicten, riskant gedrag op allerlei gebieden (verkeer, middelen, seksueel,...), onderpresteren op het werk, moeilijk met geld kunnen omgaan, enzovoort.

Niet enkel nadelen

Met ADHD kan je echter vaak ook bijzonder creatief en gedreven zijn. Door de originele manier van denken ('out of the box') worden dikwijls innovatieve oplossingen voorgesteld. Wanneer je erin slaagt rekening te houden met je eigenheid dan kan je optimaal functioneren en in staat zijn tot heel knappe dingen. Je kan je werk- en leefomgeving zo kiezen dat je juist voordelen ondervindt van ADHD.

Aanpak van ADHD

Bij minder ernstige vormen kan voorlichting, intensieve begeleiding (gedragstherapie) en opvolging voldoende zijn. Bij ernstige vormen wordt doorgaans medicatie ingesteld om de belangrijkste symptomen te milderen en psychosociale begeleiding mogelijk te maken. ADHD kan echter niet 'genezen' worden.

Het verband tussen ADHD en middelenmisbruik

Er bestaan verschillende verklaringen voor het feit dat ADHD en verslavingsproblemen zo vaak hand in hand gaan. Wanneer sterke impulsiviteit aanwezig is, dan is het niet moeilijk te begrijpen dat er sneller en meer zal geëxperimenteerd worden met alcohol en drugs.

Verder blijkt echter ook dat 'zelfmedicatie' vaak voorkomt. Alcohol of drugs kunnen de symptomen van ADHD verlichten. Maar ze kunnen ook een vluchtmiddel zijn om even niet met de problemen geconfronteerd te worden die het gevolg zijn van ADHD (conflicten, financiële problemen,...).

Maar zelfmedicatie is natuurlijk een tweesnijdend zwaard: je loopt meer kans op het ontwikkelen van bijkomende problemen met alcohol of drugs zelf. Verscheidene onderzoeken tonen aan dat ADHD tot drie keer meer voorkomt bij mensen met afhankelijkheidsproblemen, in vergelijking met de totale bevolking.

Daarnaast kunnen alcohol en andere drugs de werking van ADHD-medicatie negatief beïnvloeden. De medicatie zal dan minder werkzaam zijn. De combinatie met alcohol verhoogt op termijn zelfs de kans op bijwerkingen zoals beweegdrang, rusteloosheid, angst en stemmingswisselingen. Ook andere drugs kunnen dit effect hebben.

Gevolgen voor behandeling en herstel

Als je de diagnose ADHD gekregen hebt, dan is het na(ast) het aanpakken van de verslaving ook belangrijk om te leren omgaan met de symptomen van ADHD. En met de problemen op emotioneel vlak die er mogelijk het gevolg van zijn. Er zijn sterke aanwijzingen dat het mee behandelen van ADHD de kans op herval in verslavingsgedrag doet afnemen.

Bij de behandeling is in de eerste plaats psycho-educatie (informatie geven over de aandoening) belangrijk. Daarnaast kan ook de eventuele ADHD-medicatie op punt gesteld worden, wanneer het alcohol- of druggebruik onder controle is. Vaak is het aangewezen om eveneens ouders en/of partner informatie en psycho-educatie aan te bieden. Acceptatie van de diagnose is zowel voor de persoon zelf als voor de omgeving de eerste stap.

Een combinatie van individuele therapie (van coachend over trainend tot gedragstherapeutisch) met groepstraining en 'peersupport' (contact met lotgenoten) blijkt de beste resultaten op te leveren.

Meer info

Terug