Ouderen en alcohol
Er wordt in verhouding weinig aandacht besteed aan drinken bij ouderen, terwijl al langer bekend is dat het aantal problematische drinkers bij 55- en 65-plussers toeneemt. Over het algemeen wordt er op dit probleem in uitersten gereageerd. Ofwel wordt het geminimaliseerd: "Je gaat iemand op leeftijd zijn pleziertje toch niet afpakken?". Wanneer zich echter een duidelijk probleem voordoet, dan wordt er gemoraliseerd: "Op die leeftijd zouden ze toch beter moeten weten".
VAD/DeDrugLijn lanceerde eind 2015 een campagne rond "Ouder worden en alcohol"(pdf)
- Tijdens de voorbije jaren blijkt het percentage dagelijkse drinkers in de leeftijdsgroep 65+ steeds toe te nemen. Ongeveer 1 op 4 van alle Vlamingen tussen 55 en 75 jaar drinkt dagelijks alcohol. Zo blijkt uit de cijfers van het Wetenschappelijk Instituut Volksgezondheid. Tien jaar geleden was dit nog maar 1 op 8.
- De leeftijdsgroep 55-65 jaar drinkt het meest problematisch van alle leeftijdsgroepen: 15,6% van de mannen drinkt wekelijks meer dan 21 glazen per week en 9,2% van de vrouwen drinkt meer dan 14 glazen per week.
- Deze percentages zijn hoger dan bij de jongere leeftijdsgroepen. Hoe hoger het opleidingsniveau en het inkomensniveau van personen van 55 jaar en ouder, hoe hoger het percentage dagelijkse drinkers. Ook het aantal 'zware drinkers' (minstens 1 keer per week 6 glazen op één dag drinken) neemt toe. Het aandeel van drinkende vrouwen 65+ wordt ook groter.
- Heel wat ouderen gebruiken daarnaast psychotrope medicatie (kalmeermiddelen, slaapmiddelen en anti-depressiva). Ouderen die in instellingen verblijven gebruiken deze meer dan anderen. Vrouwen gebruiken ongeveer dubbel zoveel van deze medicatie dan mannen.
Effecten van alcohol op ouderen
Op oudere leeftijd verdraag je alcohol slechter dan op jongere leeftijd. Dat is om volgende redenen:
- Ouderen hebben minder lichaamsvocht en vaak een relatieve toename van vet.
- Daarnaast werken lever en nieren minder efficiënt en neemt de lichamelijke weerstand af.
Hierdoor leidt eenzelfde hoeveelheid alcohol bij ouderen gemakkelijker tot een hoger alcohol-bloedgehalte, lagere tolerantie en snellere dronkenschap (met mogelijk meer lichamelijke schade).
Grotere gezondheidsrisico's
- Door frequenter gebruik van medicatie zoals: slaap- en kalmeringsmiddelen, antidepressiva, angstremmers, anti-epilepsie middelen, zware pijnstillers en bepaalde middelen tegen allergieën.
- Deze middelen hebben doorgaans een verdovend effect. Alcohol zal de verdovende werking doen toenemen. Hierdoor daalt de concentratie, neemt de controle over bewegingen af en ontstaat een hogere kans op duizeligheid en evenwichtsstoornissen. Met meer kans op vallen en andere ongelukken.
- De combinatie met medicatie kan ook moeheid, slaapproblemen, depressieve klachten, desoriëntatie en vergeetachtigheid bevorderen.
- Bloeddruk- en hartproblemen.
- Zeer regelmatig of dagelijks alcohol drinken zorgt voor een hogere bloeddruk en daarmee samenhangende problemen. Omgekeerd kan bij een gelegenheid zeer veel alcohol drinken de bloeddruk plots zeer sterk doen dalen.
- De werking van zowel bloedrukverlagende als -verhogende medicatie kan door het drinken van alcohol verstoord worden.
- Diabetes.
- Alcohol drinken kan tot een snelle bloedsuikerstijging leiden. Het doet de kans op de ontwikkeling van diabetes type 2 toenemen. Wie diabetes type 2 heeft, moet zich zeker aan de vermelde richtlijnen houden.
- Omgekeerd kan in 1 keer veel alcohol drinken bij iemand die diabetes heeft aanleiding geven tot een hypo. Mensen met diabetes die toch alcohol drinken, doen dat best tijdens de maaltijd om zo de kans op een hypo te vermijden.
- Meer over alcohol en diabetes
- Hoge cholesterol.
- Regelmatig alcohol drinken verhoogt het cholesterolgehalte.
- Wie te maken heeft met een te hoge cholesterol, kan best zo weinig mogelijk alcohol drinken. Drink je toch, beperk dit dan tot maximum twee glazen per dag en hou zoveel mogelijk dagen alcoholvrij.
- Wie statines neemt en daarbij te veel alcohol drinkt, riskeert bijwerkingen zoals spierklachten.
- Andere fysieke problemen. Informeer bij je huisarts, zeker wanneer je medicatie moet nemen.
- De werking van sommige geneesmiddelen kan afnemen of toenemen na het drinken van alcohol.
- De meeste medicijnen moeten net zoals alcohol door de lever worden afgebroken. Dit vormt dus een extra belasting voor de lever, met als gevolg dat sommige afbraakstoffen (die soms nog schadelijker zijn) langer in het lichaam blijven.
Redenen voor overmatig drinken
- Enerzijds is er een groep ouderen die ook op jongere leeftijd al overmatig dronk. Zij blijven hier op latere leeftijd vaak mee doorgaan.
- Anderzijds wordt de groep ouderen in onze samenleving groter ('vergrijzing'), omdat de levensverwachting steeds stijgt. Verder zijn de meeste ouderen bemiddelder dan vroeger (dus kunnen ze ook meer besteden aan alcohol) en gemiddeld sociaal actiever (waardoor ze meer in omgevingen komen waar alcohol beschikbaar is).
- Mogelijk is er ook sprake van een toenemende groep 'reactieve' drinkers. Mensen die (overmatig) beginnen te drinken als reactie op stresserende leefomstandigheden, zoals: verlies van werk, pensionering, verhuizing, vereenzaming of het wegvallen van hun partner. Dit soort drinken gebeurt dikwijls 'in stilte' en blijft langer verborgen voor de omgeving.
Signalering
Vaak worden alcoholproblemen bij ouderen eerder laattijdig herkend, zowel door de omgeving als door professionals. Voor huisartsen en hulpverleners is de herkenning vaak lastig omdat ouderen een grote verscheidenheid aan klachten kunnen hebben, die eigen zijn aan hun leeftijd. Bepaalde signalen kunnen dan opgevat worden als symptomen van andere problemen. Bijvoorbeeld frequent vallen wordt toegeschreven aan de leeftijd, en vergeetachtigheid als een symptoom van beginnende dementie. Beiden kunnen echter ook het gevolg zijn van overmatig drinken.