Terug

Alcohol en zelfmoord

Gemiddeld vindt één op de drie zelfmoordpogingen plaats onder invloed van alcohol. Bij de groep van mensen met een alcoholprobleem die hulp zoeken, blijkt 1 op 5 reeds een zelfmoordpoging ondernomen te hebben. Het sterkste verband wordt gevonden bij bingedrinkers.

Enerzijds gaan mensen die zich somber voelen soms alcohol drinken om die negatieve emoties te verdoven. Bedwelming door alcohol kan tijdelijk innerlijke pijn verzachten en problemen doen 'vergeten'.
Anderzijds zal veel drinken op termijn net depressieve of angstige gevoelens doen toenemen en versterken. Zie ook: Alcohol en depressie

 Verdoven met alcohol kan een gewoonte worden om met moeilijke situaties, gedachten en gevoelens om te gaan. Hierdoor vermindert je vermogen om naar oplossingen te zoeken, je vaardigheden te gebruiken of er nieuwe aan te leren.

Aan zelfmoord denken kan in eerste instantie verlichting geven. Je hebt een 'uitweg' gevonden. Maar die gedachten kunnen dwangmatig worden en je op den duur eerder gaan kwellen. Alcohol, maar zeker ook de gevolgen van het drinken, kunnen die gedachten rechtstreeks of onrechtstreeks gaan versterken. Uiteindelijk kan het er voor jou op lijken dat zelfmoord de enig overblijvende oplossing is om uit de problemen te geraken.

Naarmate je langer en meer drinkt ontstaan er bijkomende problemen, zoals isolement, conflicten met anderen, spanningen op het werk, gezondheidsproblemen, enzovoort. Er ontwikkelt zich een vicieuze cirkel van drinken omwille van problemen en problemen omwille van het drinken...

Bovendien word je door alcohol impulsiever en vallen remmingen weg. Er is minder angst om een zelfmoordpoging te ondernemen wanneer je onder invloed bent. De kans dat je bovendien naar drastische middelen grijpt is ook groter onder invloed van alcohol.

Een samenspel van risicofactoren

Mens, middel en milieu spelen in dit samenspel een rol.

Mens of persoonsgebonden factoren

Uit onderzoek blijkt dat er twee leeftijdsgroepen zijn met verslavingsproblemen die een hoger risico hebben op zelfdoding. De groep jongeren tussen 15 en 24 jaar en een oudere groep vanaf 40 à 50 jaar. Bij jongeren kunnen een grotere impulsiviteit, leeftijdsgebonden problemen en traumatische ervaringen in de kindertijd aanleidingen zijn. Bij ouderen zijn het vaak de zich opstapelende gevolgen van overmatig drinken of recente verlieservaringen die een doorslaggevende rol kunnen spelen.

Wat geslacht betreft zijn er meer vrouwen met alcoholproblemen die een zelfmoordpoging ondernemen, maar meer mannen waarbij een poging fataal is. Mannen blijken ook meer 'radicale' middelen te gebruiken.

Bepaalde persoonlijke kenmerken zullen in combinatie met overmatig drinken sneller uitlopen op suïcide, zoals: impulsiviteit en een negatief zelfbeeld.

Niet zo verwonderlijk blijkt er een samenhang te zijn tussen alcoholproblemen, andere psychische problemen en suïcidaliteit. Zoals te verwachten is er een sterk verband met stemmingsstoornissen, zoals depressie en bipolariteit.

Tenslotte is het reeds ondernomen hebben van een zelfmoordpoging een hoge risicofactor voor een nieuwe poging. Bovendien is de groep mensen met een alcoholprobleem die al een zelfmoordpoging ondernam in verhouding groter dan de groep zonder alcoholprobleem.

Middel

De effecten van alcohol verlagen de drempel om een zelfmoordpoging te ondernemen wanneer zelfmoordgedachten sterk aanwezig zijn. Zoals reeds beschreven versterkt alcohol immers depressieve gevoelens, verhoogt het impulsieve neigingen en verlaagt het angstgevoelens wanneer je onder invloed bent.

Alcohol wordt daarnaast ook als middel gebruikt om een poging te ondernemen, vaak in combinatie met medicatie.

Milieu

Verschillende omgevingsfactoren kunnen het verband tussen alcohol en suïcide beïnvloeden:

• Verslaving van één van de ouders binnen een gezin is een risicoverhogende factor voor de kinderen, zowel wat betreft verslaving, depressie als suïcidaliteit.
• Verlieservaringen (relatiebreuken, verlies van job of vriendschap,…), die trouwens vaak voorkomen ten gevolge van alcoholproblemen, zijn een risicofactor voor zelfdoding.
• Werkloosheid en financiële problemen vertonen eveneens een relatie met zowel alcoholproblemen, als met een verhoogde kans op zelfmoord.

Beschermende factoren

Een aantal zaken zijn helpend, werken beschermend en kunnen ook aangeleerd of verder versterkt worden om het risico op suïcide te verminderen.

De allerbelangrijkste beschermende factor is warm sociaal contact in de eigen omgeving. Steun en een luisterend oor vinden bij partner, familie, vrienden of kennissen zijn letterlijk levensbelangrijk. Dit sluit niet uit dat er daarnaast ook bijkomende hulp kan gezocht worden bij aanslepende ernstige problemen. Zoals bij een huisarts, sociale dienst, hulplijn of  de geestelijke gezondheidszorg.

Andere beschermende factoren zijn: een positief zelfbeeld, zelfvertrouwen, sociale vaardigheden en durven hulp vragen.

Verder blijken ook de beschikbaarheid van hulp en de houding tegenover die hulp belangrijke factoren wanneer iemand zich in een crisissituatie bevindt. Zo zijn de zelfmoordcijfers in Vlaanderen twee keer zo hoog dan in Nederland. Onderzoek toont echter aan dat Nederlanders niet minder te maken hebben met psychische problemen of zelfmoordgedachten. Professionele hulp blijkt daar tegenover in Nederland wel gemakkelijker toegankelijk, door bijvoorbeeld een snellere doorstroming naar psychologische hulp via de huisarts.

Meer Nederlanders dan Vlamingen hadden ooit hulp gekregen voor psychische problemen en ze hadden ook vaker de intentie om hulp te zoeken in de toekomst dan Vlamingen. Ook de kennis van en tevredenheid over de zorg waren beter in Nederland. Tenslotte had men in Nederland vaker een positieve, aanvaardende attitude tegenover suïcide dan in Vlaanderen.

Suïcidepreventie en behandeling

Zelfmoord1813 & Tele-onthaal zetten volop middelen in om de drempel voor hulpverlening te verlagen bij suÏcidaliteit. Ook andere hulplijnen spelen hierbij een belangrijke rol, wegens de lage drempel en de mogelijkheid om anoniem te blijven.

Op de website van Zelfmoord1813 is het ‘Safety Plan’ als aparte module vrij toegankelijk. Deze kan zelfstandig of samen met een hulpverlener of vriend/familielid ingezet worden. In september 2016 werd de online zelfhulpcursus ‘Think Life’ gelanceerd. Deze cursus bestaat uit zes stappen die zelfstandig en in eigen tempo kunnen doorlopen worden.

Wat behandeling betreft is allereerst belangrijk vanaf het begin de zelfmoordgedachten te bevragen en in alle openheid te bespreken. Pas wanneer de zelfmoordgedachten bespreekbaar en beheersbaar geworden zijn kan aan de rest gewerkt worden. Dit betekent een gezamenlijke aanpak van het overmatige alcoholgebruik, de depressieve klachten en de andere problemen. 

In bepaalde gevallen wanneer de zelfmoordgedachten en plannen zeer acuut aanwezig blijven en/of het ambulant niet mogelijk blijkt om te stoppen met drinken, kan een opname aangewezen zijn.

Meer info

Terug